Інвентар НКС

   Пошук
Вобласць:       Раён:

  • Народная гульня “Яшчар” была распаўсюджана сярод моладзі на Пастаўшчыне яшчэ ў сярдэдзіне ХХ ст. У перыяд адрадджэння нацыянальнай традыцыйнай культуры ў канцы ХХ ст. моладзь зноў пачынае ладзіць гульню “Яшчар” у сваім асяроддзі, якая на сённяшні дзень актыўна практыкуецца ў вёсцы Гута ўдзельнікамі фальклорнага гуртка пры сацыяльна-культурным цэнтры. Гульня “Яшчар”, на думку навукоўцаў, мае вельмі старажытнае паходжанне, аб гэтым сведчыць як назва гульні, што ўвасабляе архаічную міфалагічную істоту, так і асноўныя сэнсатворныя прыкметы – выбар на ролю Яшчара хлопца, якога пераапранутым садзяць у цэнтры, і рух карагода дзяўчат з песняй вакол яго. Падчас карагоду Яшчару прапануецца выбраць сабе “панну”. У яе, як і ва ўсіх астатніх дзяўчат, ён забірае хустку або вянок, пасля кожная дзяўчына спявае Яшчару песню і выконвае розныя яго заданні, каб вярнуць сваю рэч. Гульня заахвочвае да творчага самавыяўлення, кемлівасці, дасціпнасці, эмацыянальнай экспрэсіі, развівае майстэрства выбудоўвання ўзаемаадносін, выкарыстання музычных, песенных, вершаваных, танцавальных складнікаў. Гульня на Пастаўшчыне традыцыйна ладзіцца ў калядны, купальскі і велікодны перыяд падчас правядзення вячорак з разнастайнымі народнымі гульнямі (гл.дадатак), песнямі і танцамі пад акампанемент мясцовых музыкаў. Старэйшыя школьнікі пераймаюць гульнёвыя традыцыі падчас сустрэч са старэйшымі жыхарамі навакольных вёсак і з вялікай ахвотай актуалізуюць іх пры падтрымцы кіраўніка гуртка, мясцовых музыкаў, спецыялістаў устаноў культуры раёна. Паглядзець на гульні моладзі прыходзяць бацькі, настаўнікі, старэйшыя жыхары вёсак, якія рады бачыць, што іх культурная спадчына пераймаецца маладымі
  • Згодна традыцыі ўбор лелікаўскай свахі ўжываўся толькі падчас вяселля. Сваха кіравала вяселлем, яна павінна была добра ведаць вясельны абрад і ўсё бачыць. Таму на сарочцы свахі і фартуху нашываліся адметныя арнаментальныя элементы – “вочы” – ланцужкі з закруглёных ромбаў чырвонага колеру. Спадніца бліжэй да пояса абшывалась шырокімі каляровымі стужкамі, а знізу – больш вузкімі, падпярэзвалась саматканым каляровым поясам. Абутак – скураныя шнуроўкі, чаравікі чорнага колеру з фігурнымі абцасамі. Адметнасць адзення – галаўны ўбор - какошнік, па-мясцоваму “брэжэ”, упрыгожаны дзвюма пучкамі рознакаляровых пер’яў з хваста пеўня. Усё гэта ўпрыгожванне мае свой сэнс - какошнік з пер’ем надзявалі на галаву толькі дружкі жаніха, “вочы” на кашулях і спадніцах пільнавалі парадак на вяселлі. Усе часткі строю:сарочка, фартух і спадніца шыюцца з баваўняных тканін – паркалю, саціну і багата ўпрыгожваюцца аплікацыяй з рознакаляровых стужак і тканін. Да сённяшняга дня шэраг жыхароў вёсак Лелікава і Павіцце валодаюць прыватнымі калекцыямі адзення лелікаўскай свахі, беражна захоўваюць іх у хатніх умовах, каб “перадаць унукам і праўнукам”. Некаторыя жыхары самі вырабляюць касцюмы згодна камплектам адзення, якія захаваліся да гэтага часу. У 1997 г. жыхаркі в. Павіцце аднавілі традыцыю выкарыстання строю на сучасных павіццеўскіх вяселлях. Зараз маладое пакаленне жыхароў вёсак Лелікава і Павіцце ахвотна пераймае майстэрства вырабу строю лелікаўскай свахі, яго выкарыстання, паколькі ўсведамляе і вызначае гэтыя традыцыі, як сапраўдную каштоўнасць культурнай спадчыны сваёй мясцовасці, вартыя зберажэння
  • Традыцыя памінання продкаў агр. Раздзялавічы з’яўляецца значным элементам мясцовай культуры. Традыцыя ўяўляе сабой як калектыўны, так і асабісты зварот да продкаў з мэтай іх ушанавання, просьбай лепшага жыцця, здароўя блізкім і родным, добрага ўраджаю, аховы ад розных магчымых катаклізмаў. Напрацягу года на могілкі “будзіць продкаў” ходзяць тройчы: на другі дзень Вялікадня, на Успенне, на Дзяды (восеньскія). На другі дзень Вялікадня сем’і збіраюцца зранку за агульным сняданнем з малітвай, збіраюць торбу з традыцыйнай вялікоднай ежай і атрыбутамі: для памерлых жанчын роду бяруць загадзя падрыхтаваны вышыты фартушок, мужчынам – вышыты ручнічок, малым дзецям – стужкі. Прыходзяць на могілкі, звоняць у званіцу, “будзяць памерлую радню” і абыходзяць усіх сваіх родных, каля кожнай магілкі праліваючы салодкую ваду і пакідаючы вялікодныя прысмакі. Пасля наведвання збіраюцца ў хаце аднаго з роду і працягваюць свята ўспамінаючы тых, каго наведалі. На Успенне жыхары вёскі ідуць на могілкі і нясуць сваім родным розную гародніну, каб аддзячыць за тое, што дапамаглі вырасціць ураджай, і прыгаворваюць “вазьміце і вашу долю”. Да сваіх родных на могілкі абавязкова ідуць старэйшыя члены сям’і. На восеньскія Дзяды зранку (да обеда) адзін прадстаўнік сям’і ідзе на могілкі да званіцы, звоніць і запрашае ўсіх сваіх блізкіх: “Ходзіце на обеды до нас, мы ўжо гатовыя, а вы ляжыце”. Мясцовыя жыхары кажуць, што калі не паклічаш Дзядоў на вячэру, то яны будуць цэлы год сніцца і пужаць. Гэта памінальная традыцыя перадаецца ад пакалення да пакалення ў сем’ях вяскоўцаў, якія лічаць памінанне памерлых родных сваёй каштоўнасцю, вартай захавання
“вэсну співаты” “провады зімы” "драць заяц" абрад абрады абраз аброк абыход абыход двароў баран баранава батлейка беларуская саломка белаўзорыстае ткацтва, традыцыя, ручнік божая маці бортнік бярэзінскі раён в. пагост вада валёнкі валянне воўна выцінанка-выбіванка вышыўка вялікдзень вянкі вярба вяселле вясельныя гульні, песні, "рагаты" каравай, звычай габелен гаворка ганчарства гліна гуканне вясны гульні гульня гурт дзед дзежка дзень абраза маці боскай казанскай дзеці дрэва дудка-выкрутка душа дываны дыялект дыялог дэмбрава ежа жніво жораўскі хлеб, "кулітка", бохан, хлеб на сыроватцы жывёла жытні хлеб запусты засуха, дождж, магія, ураджай ігрышча “ката пячы” інсіта, мастацтва прымітыву, наіўнае мастацтва інструменты кадрыля кадычак казкавыя сюжэты казкі калода, борць, вулей каляда калядная зорка каляды каляндар камень, паданне, аброк, маладыя, здароўе камяні каравай каравайніцы каравайніцы, дзяжа, мука, печ, “шышкі” карагод карагоды касцёл каталіцтва кваснік кераміка клёцкі конік, шчодры вэчор кросны, перабор, набіванкі, подвязь, штапноўка крыжы крыніца культ камянёў купалаўскі тэатр купалле куст кухня лагойшчына лапці лірыка лыка лялька лясное бортніцтва майстар макавей макатка маляванкі маска масла масленіца масленка музыка мядовы спас намётка народная гульня неглюбка неглюбскі строй павук падвойнае ткацтва пакланенне палессе паломніцтва пальмавая (вербная) нядзеля панямонне папера пастухоўская дудка пахаванне паясы пераборнае ткацтва песні печ печыва пінкавічы пісанкі пляценне з саломкі полька з камандамі полька, в. спорава поразава, банкуха, "валко", цеста, печ пояс праводная нядзеля прадукты харчавання продак продкі, памінанне, вялікдзень, успенне, дзяды прусы птушка-абярэг птушкі пчала пчалярства рамяство рашчына роспіс русалка русальны тыдзень рухаўскі дыван ручнікі рэцэптура сакральная тапаграфія саламяны дыван саламяныя павукі